Incontinentie, het onbedoeld verliezen van urine of ontlasting, kan in verschillende vormen worden ingedeeld. Stressincontinentie, aandrangincontinentie, gemengde incontinentie, overloopincontinentie en ontlastingsincontinentie zijn veel voorkomende vormen van incontinentie. Verschillende vormen van elektrotherapie worden met succes toegepast om incontinentie te behandelen. Lees er meer over in dit blog!
Electrotherapie: zeer goed inzetbaar
De oorzaken van incontinentie kunnen liggen in o.m. veroudering, overgewicht, medische aandoeningen, medicatie, operaties en bevallingen. Mogelijke behandelingen voor incontinentie zijn gedrags- en spieroefeningen, EMG/biofeedback-training, spierstimulatie, neuromodulatie, aanpassing van medicatie, chirurgie en absorberende producten.
Elektrotherapie kan een nuttig en doeltreffend middel zijn voor de behandeling van diverse soorten incontinentie, hetzij als zelfstandige therapie, hetzij in combinatie met andere behandelingen, zoals oefeningen en/of medicatie. Het gebruik ervan kan mogelijk meer ingrijpende behandelvormen, zoals een operatie, voorkomen. Een groot voordeel van elektrotherapie is dat het vrijwel geen bijwerkingen heeft. Een aandachtspunt is wel, dat een pacemaker vaak een contra-indicatie is.
Electrotherapie bij stressincontinentie en gemengde incontinentie
Actieve training
Elektrotherapie in de vorm biofeedback en/of spierstimulatie wordt vaak gebruikt voor stressincontinentie en gemengde incontinentie. Het doel kan zijn de spieren te versterken of te ontspannen. Elektromyografie (EMG)/biofeedback, zoals de Levator Maxi Plus 1, wordt gebruikt om de bekkenbodemspieren te trainen. Dit wordt actieve training genoemd, omdat de patiënt cognitief werkt aan de bewustwording van de bekkenbodemspieren en leert deze spieren actief te trainen door middel van visuele en akoestische feedback.
Passieve training
Correctie, aanmoediging en beloning leiden tot motivatie. Spierstimulatie, zoals met de Levator Mini, wordt passieve training genoemd omdat “de spierstimulatie het werk doet”. De bekkenbodemspieren worden met behulp van een vaginale of anale sonde getraind via een specifiek programma, dat voorgeprogrammeerd is of zelf kan worden ingesteld. EMG-geleide spierstimulatie, zoals bij de Levator Elite, combineert beide technieken. De patiënt wordt gevraagd een specifieke inspanning te leveren en de spierstimulatie wordt geactiveerd via EMG met behulp van een automatisch of handmatig ingestelde drempelwaarde van de spieractiviteit, gemeten in µV. Biofeedback begeleidt de patiënt door het programma.
Elektrotherapie kan ook preventief worden toegepast, bijvoorbeeld vóór een prostatectomie.
Neuromodulatie bij aandrangincontinentie
De ‘guarding reflex’ regelt de mictie in de blaas: door het vrijwillig en onvrijwillig samentrekken van de sluitspier en de bekkenbodemspieren kunnen de aandrang en de daaruit voortvloeiende blaascontractie via deze reflex worden onderdrukt. Bij veel blaas gerelateerde aandoeningen is dit delicate evenwicht verstoord en geeft de blaas verkeerde signalen af. Door een externe prikkel toe te dienen, worden de overactieve signalen van de blaas geblokkeerd en komt de blaas tot rust. McGuire meldde in 1983 als eerste de effectiviteit van directe elektrische stimulatie van de nervus tibialis bij patiënten met aandrangincontinentie/ overactieve blaas. Dit doel werd gekozen omdat het ook het acupunctuurpunt is dat in de Chinese geneeskunde wordt gebruikt om blaascontracties te remmen.
Neuromodulatie is een effectieve behandeling voor aandrangincontinentie, waarbij verschillende toepassingen kunnen worden gebruikt om de blaas te reguleren. De drie meest voorkomende vormen zijn sacrale neuromodulatie, percutane tibiale zenuwstimulatie (PTNS) en transcutane tibiale zenuwstimulatie (TRANS).
Sacrale neuromodulatie
Sacrale neuromodulatie kan heel effectief zijn, maar vereist een operatie waarbij een zenuwstimulator onder de huid wordt geïmplanteerd. Deze ingreep brengt risico’s met zich mee, waaronder infectie en pijnklachten, en kan technische problemen veroorzaken.
Percutane tibiale zenuwstimulatie (PTNS)
PTNS is een andere vorm van neuromodulatie waarbij stroomimpulsen worden gegeven aan de nervus tibialis met behulp van een naald. Ook deze methode kan effectief zijn, maar vereist minimaal 12 behandelingen op de polikliniek of in de praktijk. Dit kan zowel voor de patiënt als het personeel tijdsintensief en belastend zijn.
Transcutane tibiale zenuwstimulatie (TRANS)
TRANS-neuromodulatie is een thuisbehandeling die berust op hetzelfde principe als PTNS, maar door de patiënt zelf kan worden toegepast. Het is raadzaam om de patiënt eerst te instrueren en eventueel oefensessies te doen, voordat de patiënt zelfstandig de therapie voortzet. Vaak wordt een combinatie van PTNS en TRANS gebruikt. Na 12 PTNS-behandelingen volgt de thuisbehandeling met TRANS, waarbij de huidelektroden op de plek worden geplaatst waar bij PTNS werd geprikt.
TRANS heeft voordelen, waaronder lage kosten, vrijwel geen bijwerkingen en het feit dat de patiënt de therapie na instructie en oefening zelf kan toepassen. De Levator Mini beschikt over een specifiek programma voor stimulatie van de nervus tibialis.
Het is belangrijk om te beseffen dat neuromodulatie bij aandrangincontinentie geen curatieve therapie is. De aandoening is in principe chronisch van aard. Echter, bij de juiste diagnose, motivatie en toepassing kan de patiënt de TRANS-dosering verlagen of zelfs gedurende enige tijd onderbreken, tot de klachten eventueel weer terugkeren. Neuromodulatie kan een effectieve manier zijn om de kwaliteit van leven te verbeteren voor patiënten met aandrangincontinentie.